Resilience -Psikolojik Dayanıklılık- Nedir?
Resilience, bireylerin zorluklarla başa çıkabilme, stresli durumlarla karşılaştıklarında uyum sağlayabilme ve yıkıcı deneyimlerden bir şeyler öğrenerek başa çıkabilme kapasitesi olarak tanımlanır. Çocukların, hayatın karşılarına çıkarttığı çeşitli zorluklarla baş edebilme kapasitesini geliştirmesi, onların genel iyi oluşları ve çocukluktan ergenliğe, ergenlikten yetişkinliğe yaşam boyu başarıları açısından kritik bir rol oynar. Resilience, sadece kriz anlarında değil, gu¨nlu¨k yaşamda karşılaşılan ku¨çu¨k engellerle baş edebilme açısından önemli bir beceridir. Bireyler doğuştan gelen, zorlu deneyimler sonrasında iyileşme becerisine sahiptir. Ancak bireyin kişilik özelliklerinin yanı sıra, bebeklikten itibaren çevre ile etkileşiminin de resilience becerilerini etkilediği göru¨lmektedir. Yapılan araştırmalar, doğumdan itibaren duyarlı ve destekleyici bakım verenlerle bu¨yu¨yen çocukların resilience becerilerinin daha gu¨çlu¨ olabileceğini öne su¨ru¨yor.
Resilience Doğumdan İtibaren Nasıl Geliştirilebilir?
Okul öncesi dönem, çocukların karakterlerinin ve kişilik özelliklerinin şekillendiği kritik bir dönemdir. Bu dönemde çocuklarınızın resilience becerilerini geliştirmek için ebeveynlerin alabileceği çeşitli önlemler ve stratejiler bulunmaktadır:
1. Gu¨venli Bağlanma İlişkileri Kurma: Çocuklar, ebeveynleriyle gu¨venli bir bağ kurduklarında kendilerini gu¨vende hissederler. Gu¨venli bağlanma, çocukların kendilerine gu¨venmelerini ve zorluklarla başa çıkma yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olur. Ebeveynlerin duyarlı, sevgi dolu ve destekleyici bir yaklaşım sergilemesi, bu gu¨venli bağlanmayı destekler.
Örneğin, “Beni u¨zmu¨ş olsan bile seni sevdiğimi unutma. Her zaman yanındayım.” ifadeleri çocuğunuzla sevgi ve gu¨ven dolu bir ilişki kurmanıza yardımcı olabilir.
2. Öz Yeterlilik ve Problem Çözme Becerilerini Teşvik Etme: Çocuklar, kendi
başlarına problem çözme fırsatları bulduklarında öz yeterlilik duyguları gelişir.
Basit görevleri başarmalarına yardımcı olun ve ku¨çu¨k başarılardan dolayı onları takdir edin. Bu, çocukların kendi yeteneklerine olan gu¨venlerini artırır. Bunu basit bir ifadeyle “Bu yapbozu yapabileceğini biliyorum, sana yardımcı olacağım. Denemeye ne dersin?” şeklinde yansıtabilirsiniz.
3. Duygusal Du¨zenleme Becerilerini Öğretme: Çocuklara duygularını tanımayı ve ifade etmeyi öğretmek, stresle başa çıkmalarına yardımcı olur. Örneğin, duygusal tepkilerini yönetmeleri için çeşitli nefes alma egzersizleri ve rahatlama teknikleri gösterebilirsiniz. “Çok öfkelendiğimde gözlerimi kapatıp bir elimde çiçek, diğerinde mum varmış gibi, çiçek koklayıp mumu söndu¨ru¨yorum. Sen de böyle yapabilirsin.” benzeri bir nefes egzersizi önermek işlevsel olabilir.
4. İyimserlik ve Pozitif Du¨şu¨nmeyi Teşvik Etme: Çocuklara olumlu du¨şu¨nme alışkanlıkları kazandırmak, zorluklarla karşılaştıklarında daha iyimser bir tutum sergilemelerine yardımcı olabilir. Her durumda olumlu bir yön bulmaya çalışmak, çocukların dayanıklılığını artırır.
5. Sosyal Becerileri Geliştirme: Sosyal beceriler, çocukların başkalarıyla etkili bir şekilde iletişim kurmasını ve sosyal destek almasını sağlar. Oyunlar ve grup aktiviteleri, çocukların sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.
Ebeveynler Olarak Çocuğumuzun Resilience Becerilerini Nasıl Geliştirebiliriz*
1. Model Olma: Çocuklar, ebeveynlerini rol model olarak göru¨rler. Kendi resilience yeteneklerinizi sergileyebilirsiniz. Stresli durumlarla başa çıkma yöntemlerinizi çocuklarınızla paylaşmanız onlara bu konuda yardımcı olabilir.
2. Sakin ve Destekleyici Tutum: Zorlu durumlar karşısında sakin kalmaya çalışmak ve çözu¨m yolları aramak, çocuğunuzun benzer bir durumda ne yapabileceğini ile ilgili bir yol göstericiye sahip olduğunu hissettirebilir. Çocuklar, ebeveynlerinin nasıl tepki verdiğini gözlemler ve bu davranışları taklit ederler.
3. Etkili İletişim ve Bağlantı Kurma: Çocuklarınızla kaliteli zaman geçirmek ve onların duygusal ihtiyaçlarını karşılamak oldukça önemlidir. Yaşadıkları zorlu deneyimleri paylaşırken merakla dinlemek, fikirlerini sormak onunla gerçek ve doyurucu bir ilişki kurmanıza yardımcı olabilir. Bu tu¨r gu¨çlu¨ bağlantılar, çocuklarınızın kendilerini gu¨vende hissetmelerini sağlar.
4. Geri Bildirim: Çocuklarınıza çeşitli görevleri yerine getirmeleri için fırsatlar sunabilirsiniz. Bu su¨reçte onları olumlu geri bildirimlerle desteklediğinizde özyeterlilik algısı gelişecektir. Başarısızlık durumlarında da çaba göstermenin ve pes etmemenin önemini anlatmak çocuğunuzun yılmazlık becerisini kazanmasını destekleyebilir.
5. Ku¨çu¨k Başarıların Kutlamak: Çocuklarınızın her ku¨çu¨k başarısını kutlayabilirsiniz. Bu, onların kendine gu¨venlerini artırır ve zorluklarla başa çıkma yeteneklerini gu¨çlendirir.
Okul öncesi dönem, çocuklarımızın resilience becerilerini geliştirmeleri için önemli bir fırsattır. Ebeveynler olarak, her ne kadar çocuklarımızın her zaman keyifli ve mutlu olmalarını istesek de, onlara stres ve hayal kırıklıklarının olmadığı bir du¨nya sunmaya çalışmak, onların zorluklarla baş edebilme gu¨cu¨nu¨ ve psikolojik sağlamlık becerilerini geliştirmemizi sınırlandırıyor. Bunun yerine yaşadıkları zorlu deneyimlerde ebeveyn olarak her zaman destekleyici konumda olmak, duygularını yaşamalarına izin vermek ve eşlik etmek bu becerilerin gelişimine katkı sağlayacaktır.
Çocuklarımıza gu¨venli bağlanma, öz yeterlilik, duygusal du¨zenleme, pozitif du¨şu¨nme ve sosyal beceriler kazandırma konusunda aktif bir rol oynamalıyız. Bu yaklaşımlar, çocukların hayatın getirdiği zorluklara karşı dayanıklılıklarını artırmalarına ve başarılı bir birey olmalarına yardımcı olabilir. Çocuğunuzun Resilience becerilerine katkı sunmak için aşağıdaki kaynaklara göz atabilirsiniz.
Çocuklar İçin Psikolojik Sağlamlık Çalışma Kitabı
igloobooks - Caren Baruch-Feldman PhD - Rebecca Comizio MA MEd
İçimdeki Gu¨ç - Jayneen Sanders